Νάρκισσος

Νάρκισσος

Το πρώτο ψηφιδωτό που ανήκει στην «Οικία,. του Διόνυσου» και που συναντά ο επισκέπτης, απεικονίζει το Νάρκισσο να θαυμάζει τον εαυτό του στα νερά μιας λίμνης. Η τραγική μοίρα του Νάρκισσου και της Ηχώς είναι το θέμα μιας από τις πιο συγκινητικές και λυπητερές ιστορίες του Οβίδιου (Βιβλίο III). Όταν ο Νάρκισσος, γιος του ποτάμιου θεού Κηφισού και της νύμφης Λιριόπης, έγινε δεκαέξι χρονών, ήταν τόσο ωραίος που πολλά κορίτσια και αγόρια τον ερωτεύτηκαν. Η περηφάνια του όμως, και η άρνηση του να ανταποκριθεί στα αισθήματα των άλλων, ήταν αιτίες μιας ατέλειωτης δυστυχίας. Καθώς μια μέρα βρισκόταν σε κυνήγι τον είδε η Ηχώ, «η φλύαρη αυτή νύμφη που δεν μπορεί να σιωπά όταν κάποιος μιλά και που όμως δεν έμαθε ακόμα να μιλά πρώτα αυτή» και τον ερωτεύτηκε παράφορα. Η Ηχώ, μετά την απόρριψη της αγάπης της από το Νάρκισσο, κρύφτηκε στα δάση και τα βουνά και κανείς δεν την ξανάδε πια. Βασανισμένη από έρωτα, γινόταν ολοένα και πιο αδύνατη, μέχρι που η φρεσκάδα του κορμιού της διαλύθηκε στον αέρα. Στο τέλος το σώμα της χάθηκε και απέμεινε μόνο η φωνή της. Γι' αυτό, την Ηχώ όλοι την ακούουν αλλά κανείς δεν την βλέπει. Η αιτία μιας τόσης μεγάλης τραγωδίας δεν μπορούσε να μείνει ατιμώρητη, και έτσι ο Νάρκισσος τιμωρήθηκε να υποστεί τα ίδια βάσανα που ο ίδιος προκαλούσε στους άλλους. Μια μέρα λοιπόν, είδε τον εαυτό του στα καθαρά νερά μιας λίμνης και αμέσως τον ερωτεύτηκε. Έμεινε εκεί θαυμάζοντας τον «την ίδια στιγμή επιθυμών και επιθυμώμενος, αναζωογονώντας ο ίδιος τις φλόγες που τον έκαιαν». Έτσι, «όπως το χρυσαφένιο κερί λιώνει στην απαλή ζέστη, όπως ο πρωινός παγετός διαλύεται με τη ζεστασιά του ήλιου, έτσι κι αυτός έσβησε και χάθηκε από αγάπη, και σιγά-σιγά έλιωσε από την κρυμμένη της φωτιά». Οι θεοί όμως τον λυπήθηκαν και μεταμόρφωσαν το Νάρκισσο σ'ένα λουλούδι που φέρει ακόμα τ'όνομά του, και που φυτρώνει κοντά στο νερό, έτσι που να μπορεί πάντα να βλέπει το είδωλο του. Λέγεται μάλιστα, ότι το πάθος του συνεχίστηκε ακόμα και μετά το θάνατο του γιατί, ταξιδεύοντας για τον Κάτω Κόσμο, δεν άντεξε να μη θαυμάσει τον εαυτό του στα νερά της Στυγός.

 Τόσο η λέξη 'ναρκισσισμός', όσο και η λέξη 'ηχώ', που επιζούν μέχρι σήμερα, βρίσκουν την αρχική τους ερμηνεία στο μύθο αυτό. Το ψηφιδωτό έπαθε πολλές ζημιές όταν η περιοχή ισοπεδώθηκε, και τώρα έχει αποκατασταθεί από ένα μεγάλο αριθμό κομματιών. Μεγάλο μέρος του γεωμετρικού διακόσμου είναι σύγχρονο και ανήκει σ'αυτή την αποκατάσταση.