Ο θρίαμβος του Διόνυσου

Ο θρίαμβος του Διόνυσου

Ένας σημαντικός αριθμός παραστάσεων με Διονυσιακές Πομπές διασώθηκε από την Αρχαιότητα. Πολλές απ' αυτές απεικονίζουν τη θριαμβευτική επιστροφή του θεού από μια στρατιωτική εκστρατεία στην Ινδία, απ' όπου έφερε τους Ινδούς σκλάβους και τους πάνθηρες που βλέπουμε στην παράσταση εδώ. Ο θεός καθισμένος σ'ένα δίτροχο άρμα βρίσκεται στο κέντρο της σύνθεσης. Φορεί στεφάνι από φύλλα κισσού, και κρατεί θύρσο, δηλαδή ένα μακρύ δόρυ σκεπασμένο με φύλλα κισσού που έχει στην κορφή του ένα κουκουνάρι. Ο θύρσος ήταν ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα του θεού και των ακολούθων του. Πίσω από το Διόνυσο έρχεται ένας νεαρός Σάτυρος τραβώντας πίσω του ένα ασκί για κρασί. Φαίνεται ότι μόλις έχει αδειάσει το περιεχόμενο του στο μεγάλο κρατήρα που σηκώνει, όχι χωρίς κάποια δυσκολία, με το αριστερό του χέρι. Με το αριστερό του γόνατο σπρώχνει το βαρετό κρατήρα για να μπορέσει να τον πιάσει καλύτερα. Επειδή ο Σάτυρος έχει απεικονιστεί πολύ πιο κοντά στο Διόνυσο απ'ότι θα έπρεπε κανονικά, δημιουργείται η λανθασμένη εντύπωση ότι το ανασηκωμένο πόδι του ακουμπά στο άρμα - κάτι το αδύνατο αφού το άρμα και η όλη πομπή κινούνται προς τα δεξιά. Πίσω από το Σάτυρο βλέπουμε τον Πάνα, ένα ακόμα από τους ακόλουθους του Διόνυσου. Ο Πάνας, θεός των δασών, μισός άνθρωπος και μισός τράγος, με κέρατα στο μέτωπο, κρατεί ποιμενικό ραβδί (ρβάυπι) και μικρή ασπίδα. Πίσω του βλέπουμε ένα Ινδό σκλάβο, που εύκολα αναγνωρίζεται από το σκουρόχρωμο δέρμα του και τα δεμένα πίσω στην πλάτη χέρια του. Ακολουθούν δύο Μαινάδες, κι αυτές συνοδοί του Διόνυσου, ντυμένες με βαριά, πτυχωτά ρούχα. Η πρώτη κρατεί στο δεξί της χέρι φιάλη για σπονδές. Η δεύτερη, που φορεί ένα πλούσιο στεφάνι από λουλούδια, έχει στο δεξί χέρι θύρσο, και στο αριστερό τη μαγική Διονυσιακή κίστη. Φύλλα κισσού στολίζουν το θύρσο και την κίστη. Το άρμα του θεού σέρνουν δύο πάνθηρες. Τα ζώα αυτά που ο θεός έφερε από τις Ινδίες ήταν ένα από τα σπουδαιότερα σύμβολα του.

Αντώνης Πηλαβάκης