Ιουστινιανός

ΑΣΚΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ

ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

Το μέγεθος της Αυτοκρατορίας επί Ιουστινιανού

Ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Έχει λεχθεί ότι ο Ιουστινιανός ήταν ο τελευταίος Ρωμαίος αυτοκράτορας στο βυζαντινό θρόνο (G. Ostrogorsky). Μπορείς να εξηγήσεις το χαρακτηρισμό;

Ο Ιουστινιανός ήταν ο τελευταίος Ρωμαίος αυτοκράτορας στο βυζαντινό θρόνο, γιατί ήταν ο τελευταίος ηγεμόνας μιας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από τη Δύση ως την ανατολική Μεσόγειο, από την Ισπανία και τη βόρεια Αφρική ως τις περιοχές του Καυκάσου. Μετά τον Ιουστινιανό, το κράτος από τους πολύχρονους πολέμους ήταν εξασθενημένο και οι απόγονοι του αδυνατούσαν να διατηρήσουν τις κατακτήσεις στη Δύση. Οπότε, τα επόμενα χρόνια το Ρωμαϊκό κράτος θα περιοριστεί κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα, Βαλκάνια, Μικρά Ασία, Αιγαίο) και θα μετασχηματιστεί σε Βυζαντινό.

Επίσης, ήταν αυτός που έχτισε λαμπρά οικοδομήματα στο Βυζάντιο και ασχολήθηκε, όπως οι Ρωμαίοι νομομαθείς, με την καταγραφή και την επεξεργασία της νομοθεσίας.

2. Γιατί ο Ιουστινιανός αναθεώρησε και κωδικοποίησε το ισχύον Ρωμαϊκό Δίκαιο; Ποια ήταν η σημασία του νομοθετικού του έργου;

Όπως αναφέρεται και στην πηγή του ιστορικού Προκοπίου, οι νόμοι που υπήρχαν στο πλαίσιο του Ρωμαϊκού Δικαίου ήταν πάρα πολλοί, και συχνά αυτά που διακήρυσσαν αλληλοσυγκρούονταν ή άλλοτε αλληλοκαλύπτονταν («λόγω της ανεπίτρεπτης πληθώρας τους και σε εμφανή σύγχυση εξαιτίας των αντιφάσεων τους»). Έτσι, προέκυπτε συχνά το πρόβλημα ποιος νόμος θα έπρεπε να εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση.

Τη λύση στο πρόβλημα έδωσε ο Ιουστινιανός, που διέταξε την αναθεώρηση των νόμων από σπουδαίους νομομαθείς της εποχής του. Με αυτό τον τρόπο οι νόμοι κωδικοποιήθηκαν, ιεραρχήθηκαν και απέκτησαν διαρκή ισχύ («Παραμέρισε τις αποκλείσεις τους και τους έδωσε διαρκή ισχύ »).

Η σημασία του νομοθετικού αυτού έργου είναι πολύ σημαντική, καθώς ο Ιουστινιανός δεν κωδικοποίησε μόνο τους νόμους της εποχής του, αλλά και όσους είχαν διατηρηθεί από την αρχαία ελληνική και την πρώτη ρωμαϊκή κοινωνική οργάνωση. Επι­πλέον, το νομοθετικό του έργο αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία του συγχρόνου νομοθετικού συστήματος που επικρατεί στην Ευρώπη. Τέλος, οι Νεαρές, που ήταν νέοι νόμοι, διατυπώθηκαν στα ελληνικά, ενώ οι υπόλοιποι νόμοι ήταν γραμμένοι στα λατινικά. Το γεγονός αυτό αφήνει να διαφανεί ο σταδιακός εξελληνισμός του Ρωμαϊκού-Βυζαντινού κράτους.

3. Ποιο είναι κατά τη γνώμη σου το στοιχείο της Αγίας Σοφίας που εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα τον επισκέπτη;

Ο τρούλος  που δεσπόζει στο οικοδόμημα και φαίνεται σαν να κρέμεται από τον ουρανό. Από τα πολυάριθμα παράθυρα του εισέρχεται το φως, που παίρνει χρώμα από τις τοιχογραφίες και τα επιτείχια ψηφιδωτά και διαχέεται μέσα σε όλο το ναό, δημιουργώντας την αίσθηση μιας χρωματικής ουράνιας αρμονίας.