Ερωτήσεις

Ερωτήσεις βιβλίου

ΟΜΑΔΑ Α'

1.         Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του «Ικανού ανθρώπου»;

2.    Τι εννοούμε όταν λέμε ότι ο άνθρωπος κατά την Παλαιολιθική και τη Μεσολιθική εποχή είναι κυνηγός και τροφοσυλλέκτης;

3.    Τι είναι οι σπηλαιογραφίες;

4.    Σε ποιες περιοχές πρωτοεμφανίζεται η γεωργία;

5.    Τι ονομάζουμε «τούμπα» και «μαγούλα»;

ΟΜΑΔΑ Β'

1.         Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά την εικόνα του βιβλίου σας με τίτλο «Η καθημερινή ζωή του νεολιθικού ανθρώπου», να δώσετε με λίγες προτάσεις τα κύρια στοιχεία της.

2.    Μελετήστε με προσοχή την εικόνα του βιβλίου σας με τίτλο «Ένας νεολιθικός οικισμός στην Ελλάδα: Διμήνι» και γράψτε τι σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.

3.    Μελετήστε το χάρτη του βιβλίου σας με τίτλο «Η νεολιθική Ελλάδα». Ποιες είναι οι περιοχές όπου παρατηρείτε τη μεγαλύτερη πυκνότητα· δικαιολογήστε τη.

4.    Τι εντύπωση σας προξενεί το πήλινο ειδώλιο κουροτρόφου από τη Θεσ­σαλία που εικονίζεται στο βιβλίο σας;

Απαντήσεις

ΟΜΑΔΑ Α'

1. Ο «Ικανός άνθρωπος - homo habilis»

α) ζει ομαδικά,

β) κατασκευάζει εργαλεία, όπως τις κροκάλες (πέτρες λειασμένες με τριβή,

 γ) είναι ο πρώτος τύπος του ανθρώπου που εμφανίζεται στην Αφρική πριν από 2.500.000 περίπου χρόνια.

2.    Όταν λέμε ότι ο άνθρωπος κατά την Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή είναι κυνηγός και τροφοσυλλέκτης εννοούμε ότι στις εποχές αυτές τρέφεται και επιβιώνει από το κυνήγι των θηραμάτων του και το μάζεμα των καρπών (τροφής). Δεν έχει μόνιμη εγκατάσταση αλλά μετακινείται συχνά από μέρος σε μέρος, ακολουθώντας την «τροφή» του, δηλαδή τα θηράματα του. Επίσης, χρησιμοποιεί τα δέρματα τους για να προστατευτεί από το κρύο.

3.    Οι σπηλαιογραφίες είναι εικόνες κυρίως ζώων και σπανιότερα ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή χαραγμένες στα τοιχώματα των σπηλαίων. Έχουν βρεθεί σε πολλές ευρωπαϊκές παλαιολιθικές θέσεις και κυρίως στη νοτιοδυτική Γαλλία (π.χ. Lascaux) και στη βόρεια Ισπανία (π.χ. Altamira). Στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα, εκτός από τη Ρουμανία, δε βρέθηκαν σπηλαιογραφίες. Στις ζωγραφικές παραστάσεις απεικονίζονται διάφορα ζώα, όπως ρινόκεροι, λιοντάρια, μα­μούθ, άλογα, βίσονες, αρκούδες, τάρανδοι, ελάφια κ.ά.

Οι παλαιολιθικές παραστάσεις των σπηλαίων έχουν μαγική ή συμβολική ση­μασία και εκφράζουν την αντίληψη των παλαιολιθικών ανθρώπων για το μυστήριο της δημιουργίας της ζωής, την αγωνία για την επιβίωση και το θάνατο.

4.    Η γεωργία, κύρια απασχόληση των ανθρώπων στη Νεολιθική εποχή, γεννιέται σε μία «εύφορη ημισέληνο», την περιοχή που περιλαμβάνει τη Μεσοποταμία, την Παλαιστίνη {Χαναάν, Φοινίκη) και την Αίγυπτο . Μαζί με την κτηνοτροφία επεκτείνονται στη βόρεια Αφρική και την Ευρώπη και αργότερα στην Αμερική και την Ασία.

5.    «Τούμπα» και «μαγούλα» ονομάζεται ο τεχνητός λοφίσκος, ο πιο συνηθισμένος χώρος προϊστορικού οικισμού για τις περιοχές της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.

ΟΜΑΔΑ Β'

1. Τα κύρια στοιχεία της καθημερινής ζωής του νεολιθικού ανθρώπου είναι τα εξής:

α) Οι άνθρωποι διαλέγουν περιοχές για μόνιμη εγκατάσταση, χτίζουν σπίτια και δημιουργούν οικισμούς. Τα υλικά που χρησιμοποιούν είναι πέτρες, πλίνθοι και ξύλα.

β) Προχωρούν στην παραγωγή της τροφής τους και ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

γ) Κατασκευάζουν διάφορα εργαλεία από λειασμένο λίθο για την καλλιέργεια της γης, την επεξεργασία και την αποθήκευση της τροφής τους, όπως το αλέτρι, το δρεπάνι, τη μυλόπετρα.

δ) Αναπτύσσουν νέες τεχνικές, όπως την κατασκευή κεραμικών σκευών, την ύφανση των ρούχων και την κατασκευή πήλινων αγγείων, που τα διακοσμούν με έντονα χρώματα, ειδώλια γυναικείων μορφών κ.ά.

ε) Ζουν σε κοινότητες και όχι μόνοι.

2. Το Διμήνι στην περιοχή του Βόλου είναι αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους νεολιθικούς οικισμούς στην Ελλάδα.

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τον οικισμό, θα διαπιστώσουμε ότι έχει κυκλικό σχήμα και στο κέντρο του είναι χτισμένο σε ψηλότερο σημείο το σπίτι. Υπάρχουν διάφοροι διάδρομοι, που χωρίζουν σε διάφορα τμήματα τον περιφραγμένο οικισμό. Φαίνεται πως αυτός ο τρόπος κατασκευής βοηθούσε τον οικισμό να μην καταστρέφεται από έντονα καιρικά φαινόμενα.

3. Οι περιοχές όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη πυκνότητα σε νεολιθικούς οικισμούς είναι η Πελοπόννησος και η κεντρική Ελλάδα. Η πυκνότητα αυτή δικαιολογείται, διότι οι κλιματολογικές συνθήκες και η γεωγραφική θέση των περιοχών
ευνόησαν τη δημιουργία κοινοτήτων και νεολιθικών οικισμών.

Το ήπιο κλίμα και το εύφορο έδαφος πρόσφερε τη δυνατότητα στους κατοίκους να επιλέξουν αυτές τις περιοχές για μόνιμη εγκατάσταση. Ένιωθαν ασφαλείς και μπορούσαν να επιβιώσουν. Αυτά ήταν τα σημαντικότερα κριτήρια για να ζήσουν σε μια περιοχή.

4. Παρατηρώντας το πήλινο ειδώλιο της κουροτρόφου από τη Θεσσαλία, διαπιστώνουμε ότι της λείπει το κεφάλι. Η γυναίκα-τροφός κάθεται σε σκαμνί και κρατά­
ει στην αγκαλιά της βρέφος. Η γυναικεία μορφή είναι διακοσμημένη με απλές
γραμμές και σπείρες και είναι αρκετά χονδροειδής. Σε αυτή τονίζεται η σημασία της γυναίκας-μητέρας και ο ρόλος της στη διαιώνιση (συνέχιση) της ζωής.
Ίσως όμως παριστάνει και τη μεγάλη μητέρα θεά.